Το τέρας του υπερτουρισμού διογκώνεται σε δημοφιλείς προορισμούς σε όλη την Ευρώπη. Μάλιστα, μετά τις περυσινές κινητοποιήσεις, οι μόνιμοι κάτοικοι πόλεων που πλήττονται, συντονίζονται και προχωρούν σε νέες δράσεις φέτος. Αντί, δε, για υπερτουρισμό, μιλούν πλέον για τουριστικοποίηση.

Την Κυριακή 15 Ιουνίου, ακτιβιστές σε τουλάχιστον δώδεκα τουριστικά σημεία σε όλη τη νότια Ευρώπη κατέβηκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν κατά της τουριστικοποίησης. Πρόκειται για την πιο εκτεταμένη κοινή δράση μέχρι σήμερα ενάντια σε αυτό που θεωρούν ως τη σταθερή αναμόρφωση των πόλεών τους για να καλύψουν τις ανάγκες των τουριστών και όχι των ανθρώπων που ζουν και εργάζονται εκεί, γράφει στον βρετανικό Guardian η Ασχίφα Κασάμ.

Χιλιάδες συμμετείχαν σε διαδηλώσεις σε πόλεις όπως η Βαρκελώνη και η Πάλμα ντε Μαγιόρκα την Κυριακή, ενώ άλλοι πραγματοποίησαν πιο συμβολικές δράσεις. Στο ιταλικό λιμάνι της Γένοβας, ακτιβιστές έσυραν ένα χάρτινο κρουαζιερόπλοιο μέσα από τα στενά σοκάκια της παλιάς πόλης για να δείξουν ότι ο τουρισμός δεν της ταιριάζει.

Μια πομπή, αργότερα την Κυριακή στη Λισαβόνα, επρόκειτο να περιλαμβάνει ένα αντίγραφο του Αγίου Αντωνίου που, έχοντας «εκδιωχθεί» από την εκκλησία του, μεταφέρεται στον χώρο ενός υποψήφιου πολυτελούς ξενοδοχείου, για να τονιστεί ότι ακόμη και οι άγιοι υποφέρουν από την τουριστικοποίηση.

Στη Βαρκελώνη, γράφει η Κασάμ στον Guardian, περίπου 600-800 διαδηλωτές παρέλασαν στο κέντρο της πόλης φωνάζοντας «Οι διακοπές σας, η δυστυχία μου», ενώ κρατούσαν πανό με συνθήματα όπως «Ο μαζικός τουρισμός σκοτώνει την πόλη» και «Η απληστία τους μας φέρνει την καταστροφή».

Κάποιοι εκτόξευσαν νερό με νεροπίστολα, άναψαν χρωματιστές φωτοβολίδες και κόλλησαν αυτοκόλλητα με τη φράση «Αυτοάμυνα γειτονιάς, τουρίστες πηγαίνετε σπίτι σας» σε βιτρίνες καταστημάτων και ξενοδοχεία. Να σημειωθεί ότι η Βαρκελώνη, μια πόλη 1,6 εκατ. κατοίκων, προσέλκυσε 26 εκατ. τουρίστες πέρυσι.

Σε όλες τις δράσεις υπήρχε μια έντονη έκκληση για επανεξέταση ενός τουριστικού μοντέλου που, σύμφωνα με τους ακτιβιστές, διοχετεύει τα κέρδη όλο και περισσότερο στα χέρια λίγων, ενώ αφήνει τους ντόπιους να πληρώνουν το τίμημα μέσω της ραγδαίας αύξησης των τιμών των κατοικιών και των ενοικίων, της περιβαλλοντικής υποβάθμισης και του πολλαπλασιασμού των επισφαλών, χαμηλόμισθων θέσεων εργασίας.

Οι εντάσεις γύρω από τον τουρισμό ξέσπασαν άγρια πέρυσι, όταν δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι διαμαρτυρήθηκαν στους πιο δημοφιλείς προορισμούς της Ισπανίας. Το μεγαλύτερο μέρος των διαδηλώσεων της Κυριακής πραγματοποιήθηκε στην Ισπανία, όπου οι αφίξεις τουριστών εκτοξεύθηκαν πέρυσι σε επίπεδα ρεκόρ. Συμμετείχαν επίσης πόλεις στην Ιταλία και στην Πορτογαλία.

Ωστόσο, παρά την έξαρση των τρομακτικών τίτλων σε ορισμένα μέσα ενημέρωσης, ο στόχος δεν ήταν να επιτεθούν στους τουρίστες, όπως δήλωσε στον Guardian ο Ασιέρ Μπασούρτο, μέλος της πλατφόρμας για «Τουριστική Αποανάπτυξη», που οργάνωσε μια πορεία στην πόλη της Χώρας των Βάσκων, Σαν Σεμπαστιάν.

«Οι άνθρωποι που πηγαίνουν διακοπές στο ένα ή το άλλο μέρος δεν είναι εχθροί μας, ούτε είναι ο στόχος των ενεργειών μας», είπε. «Επιτρέψτε μου να γίνω σαφής: εχθροί μας είναι αυτοί που κερδοσκοπούν με τη στέγαση, που εκμεταλλεύονται τους εργαζόμενους και που επωφελούνται κερδίζοντας αδρά από την τουριστικοποίηση των πόλεών μας».

Κοινές κινητοποιήσεις

Οι σπόροι για την κοινή ημέρα δράσης σπάρθηκαν τον Απρίλιο, όταν ομάδες από την Ισπανία, την Ιταλία, την Πορτογαλία και τη Γαλλία συγκεντρώθηκαν στη Βαρκελώνη για ένα πολυήμερο συνέδριο υπό την αιγίδα του Δικτύου Νότιας Ευρώπης κατά της Τουριστικοποίησης.

«Οταν αρχίσαμε να μιλάμε μεταξύ μας, ήταν καταπληκτικό», δήλωσε η Μαρία Καρδόνα, από την οργάνωση «Canviem el Rumb» (Ας Αλλάξουμε Ρότα), μιας από τις ομάδες πίσω από την πορεία της Κυριακής στην Ιμπιζα. «Παρά την απόσταση που μας χωρίζει, όλοι παλεύουμε με ένα παρόμοιο πρόβλημα», τόνισε.

Στην Ιμπιζα, το σύνθημα της πορείας ήταν «Δικαίωμα σε μια αξιοπρεπή ζωή», ανέφερε η Καρδόνα. «Τι σημαίνει αυτό όταν πρόκειται για τη ζωή στο νησί; Υπάρχει το δικαίωμα στο νερό. Εχουμε περιορισμούς, υπάρχει ξηρασία, έχουν κόψει όλα τα δημόσια σιντριβάνια. Αλλά οι βίλες, τα ξενοδοχεία και οι πολυτελείς κατοικίες συνεχίζουν να γεμίζουν τις πισίνες τους σαν να μην υπάρχουν περιορισμοί στο νερό», τόνισε.

Εχει παρατηρηθεί επίσης εκτίναξη του κόστους ζωής, που έχει αφήσει πολλούς εργάτες να ζουν σε φορτηγάκια, τροχόσπιτα ή σκηνές. «Ενα άλλο πράγμα που βλέπουμε είναι ότι οι παραδοσιακές, ιστορικές ονομασίες των τοποθεσιών αλλάζουν σε αγγλικές, που οι ντόπιοι δεν γνωρίζουν», υπογράμμισε η Καρδόνα. «Είναι σαν να μεταμορφώνεται το DNA του νησιού».

Στη Βενετία, οι ντόπιοι διαμαρτυρήθηκαν για την έλλειψη κανονισμών που επέτρεψε την κατακόρυφη αύξηση του αριθμού των βραχυπρόθεσμων ενοικιάσεων και στα ξενοδοχεία να ενισχύσουν τον έλεγχό τους στην αγορά κατοικίας. «Τονίζουμε εδώ και μερικά χρόνια ότι υπάρχουν περισσότερες τουριστικές κλίνες από ό,τι εγγεγραμμένοι κάτοικοι», δήλωσε στον Guardian ο Ρέμι Γουακόνιε του «Ocio», ενός αστικού παρατηρητηρίου για τη στέγαση στη Βενετία. «Ο τουρισμός καταλαμβάνει φυσικά και πρακτικά τα σπίτια», τόνισε.

Η σταθερή αυτή μετατόπιση έχει εξαπολύσει ένα κύμα αλλαγών στην πόλη. «Μία από τις κύριες επιχειρήσεις που συνεχίζουν να ανοίγουν στη Βενετία, εκτός από μπαρ και εστιατόρια, είναι τα ΑΤΜ», δήλωσε ο Γουακόνιε. «Κάτι που κατά μία έννοια είναι επίσης μια μεταφορά για το τι συμβαίνει. Η Βενετία, λοιπόν, είναι ουσιαστικά ένα ΑΤΜ για μια πολύ περιορισμένη ομάδα ανθρώπων, εταιρειών και επενδυτών, που επιτρέπεται να βγάζουν χρήματα ενοικιάζοντας απλώς το μέρος στον κόσμο».

Το ίδιο συναίσθημα εκφράστηκε και στη Γένοβα, όπου οι κάτοικοι διοργάνωσαν μια «θορυβώδη βόλτα» με το χάρτινο κρουαζιερόπλοιό τους για να τονίσουν την ασυμφωνία του τουρισμού και της τοπικής ζωής. «Βλέπουμε τον τουρισμό ως μέσο για την εξαγωγή αξίας από τις πόλεις και τις περιφέρειές μας», δήλωσε στον Guardian ένας διοργανωτής, ο οποίος ζήτησε να μην κατονομαστεί. «Δεν είμαστε κάποιο είδος ορυχείου. Αυτό είναι ένα μέρος όπου ζουν άνθρωποι».

Η κοινή δράση στηρίζεται σε μια σημασιολογική μετατόπιση. Αντί για τον υπερτουρισμό, που υποδηλώνει ότι η λύση έγκειται στη μείωση του αριθμού των τουριστών, πλέον η εστίαση γίνεται στην τουριστικοποίηση: τα hotspots εμπορευματοποιούνται όλο και περισσότερο για να καταναλώνονται από τους επισκέπτες, δήλωσε ο Μανουέλ Μαρτίν, από το Κίνημα για Δημοψήφισμα για τη Στέγαση, μιας από τις ομάδες που διοργάνωσαν τη δράση στη Λισαβόνα.

«Πρόκειται, λοιπόν, για μια μετατόπιση από το να είναι ένας τόπος που υπάρχει από και για τους ανθρώπους που ζουν και εργάζονται εκεί», υπογράμμισε. Αυτό το γεγονός έχει υποβαθμίσει την κουλτούρα και τον κοινωνικό ιστό των πόλεων, πρόσθεσε ο Μαρτίν, επισημαίνοντας ότι καταστήματα και βιβλιοπωλεία στη Λισαβόνα, ορισμένα από τα οποία λειτουργούν για πάνω από έναν αιώνα παλιά, έκλεισαν τις πόρτες τους μετά την αύξηση των ενοικίων. «Κατά κάποιο τρόπο ανασκάπτει το νόημα ενός τόπου και το μετατρέπει σε μια εκδοχή… Ντίσνεϊλαντ αυτού που πραγματικά είναι», ανέφερε.

Αφού μια χούφτα διαδηλωτών με νεροπίστολα εκτόξευσαν νερό σε τουρίστες πέρυσι στη Βαρκελώνη, κάνοντας πρωτοσέλιδα σε όλον τον κόσμο, οι διοργανωτές των κινητοποιήσεων στην πόλη δήλωσαν ότι ενθάρρυναν τον κόσμο να φέρει νεροπίστολα στην πορεία της Κυριακής.

«Αλλά αυτό πρέπει να τεθεί σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο», δήλωσε ο Ντάνιελ Πάρντο Ριβακόμπα, από την οργάνωση Συνέλευσης Γειτονιάς για την Υποβάθμιση του Τουρισμού. Το περυσινό περιστατικό καλύφθηκε από τα ταμπλόιντ και από άλλα μέσα ενημέρωσης σαν να ήταν απειλητικό ή εκφοβιστικό. «Τα πιο ακραία [δημοσιεύματα] μιλούσαν για βία και τέτοια πράγματα», είπε. «Αλλά το νεροπίστολο δεν είναι όπλο. Είναι παιχνίδι. Δεν κάνει κακό σε κανέναν».

Οι ακτιβιστές της Βαρκελώνης έχουν υιοθετήσει το νεροπίστολο ως σύμβολο της τοπικής αντίστασης, σημειώνει στον Guardian η Ασχίφα Κασάμ. «Για εμάς είναι σαφές ότι δεν βλάπτει κανέναν», δήλωσε ο Πάρντο Ριβακόμπα. «Αν είναι να μιλάμε για βία, ας μιλήσουμε για τη βία της τουριστικοποίησης. Ας μιλήσουμε για τη βία που ασκεί ο τουρισμός στην πόλη με όρους εξώσεων, εκδίωξης του πληθυσμού, εκμετάλλευσης της εργασίας, υπερφόρτωσης και κατάχρησης των δημόσιων υπηρεσιών. Oσον αφορά τον τουρισμό, υπάρχει βία. Αλλά δεν οφείλεται στα νεροπίστολα», τόνισε ο καταλανός ακτιβιστής.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News